Hoe betrouwbaar zijn keurmerken?

Er zijn te veel keurmerken en het is niet duidelijk waar elk keurmerk voor staat. Dat stelt het ACM in januari 2016. Hoe zit dat precies? Hoe kom je als bedrijf eigenlijk aan een keurmerk?

Hoe weet je of producten biologisch zijn verbouwd of eerlijk zijn ingekocht? Helpt een keurmerk daarbij?

Das Kapital-hoofdredacteur Anna Dijkman vertelt in een uitzending van RTL Z dat er echt sprake is van wildgroei. ‘Er zijn al honderden keurmerken voor duurzaamheid,’ zegt ze. Ze zegt ook dat keurmerken zomaar verzonnen kunnen worden en dat je daar zonder problemen de markt mee op kunt. Wat zegt dat over de keurmerken die nu worden gebruikt?

Wat betekent géén keurmerk op een product?

Als een product niet het keurmerk heeft wat je zou verwachten, kan dat betekenen dat het product niet biologisch of fairtrade is. Het kan echter ook betekenen dat de producent geen geld heeft betaald om het keurmerk te mogen dragen, terwijl het product er wel geschikt voor is. Het zegt dus iets over een product als het wél een keurmerk heeft, maar het zegt niet altijd iets over een product als het géén keurmerk heeft.

Hoe weet je of producten goed zijn?

Van de producten mét keurmerk kun je nagaan of een keurmerk betrouwbaar is. Zo kom je er na een beetje zoekwerk achter waar een keurmerk voor staat. Ook diverse apps geven die mogelijkheid, zoals een app van Milieu Centraal. Van producten zonder keurmerk ben je aangewezen op de informatie vanuit het bedrijf zelf (bijvoorbeeld via hun website).

Waarom worden keurmerken gebruikt?

Uit studie is gebleken dat producten met keurmerk beter verkopen. Zo onderzocht Harvard dit met het Fair Trade-keurmerk. Zoals in de video van RTL Z wordt opgemerkt, kenmerkt dit ook de keurmerken: ze zijn een marketingmiddel. Toch zijn er keurmerken die echt wat zeggen.

Hoe werkt het als je een keurmerk wilt?

Van vijf keurmerken vertel ik je hoe je er eentje op je product kunt zetten.

1. Beter Leven

De dierenbescherming staat voor de controle op het Beter Leven-keurmerk. Als er geen logo op je eieren staat, betekent dit niet gelijk dat de kippen die het legden niet konden scharrelen. Misschien had het bedrijf in kwestie geen geld voor het logo. Zelfs als ‘Zeer Klein’ bedrijf betaal je namelijk duizenden euro’s voor het logo, en dat is nog zonder variabele bijdrage per kalf, konijn, of per 360 eieren. Ondanks dat is het een gecontroleerd en daarmee betrouwbaar keurmerk. Een positief punt bij de prijzen: biologische bedrijven hoeven niet voor de logovoering te betalen.

2. Biologisch

Skal is de organisatie die het biologisch-keurmerk controleert. Dit kost je als bedrijf 529 euro, en dan moet je apart betalen voor de controles, de jaarlijkste inspectie… nou goed, het loopt nogal op. De volledige prijslijst vind je hier. De kosten licht Skal toe in dit document. Skal geeft trouwens ook het EKO-keurmerk uit.

Questionmark App

Als je echt al je producten wilt controleren op dierenwelzijn, milieu, volksgezondheid en mensenrechten, dan is er een speciale app ontwikkeld die je daarmee kan helpen. Deze app heet Questionmark en is gratis te downloaden. Zoek je binnen de app op eieren, dan kun je kiezen uit diverse merken en soorten. Bij elk merk staat een eindcijfer. In het geval van de eieren die ik opzocht (AH Biologisch, drie sterren op Beter Leven), krijgt het product een 9. De kippen die de eieren leggen krijgen biologisch voer en kunnen minimaal acht uur per dag door een weide scharrelen.

Je kunt in de app in alle categorieën producten zoeken of direct een product scannen om er informatie over op te vragen.

3. MSC

Het Marine Stewardship Council-keurmerk (MSC) is een keurmerk voor visproducten van duurzame visserij. Het voorkomt overbevissing, behoud van het ecosysteem en goed beheer van visserij. Sinds 1999 is het onafhankelijk. Onder meer SGS, MIO, Food Certification Int. en Det Norske Veritas controleren het MSC-keurmerk. Je moet betalen, en de site verwijst naar de mogelijkheid voor Europese fondsen (die tot en met 2013 lijken te lopen). Voor het MSC-ecolabel betaal je een jaarbedrag en 0,5% van je inkomsten (tenzij je minder dan 2 ton per jaar verdient).

4. Dolfijnvriendelijk gevangen tonijn

Er is geen controle op dit logo, al kan aansluiting bij het Earth Island Institute wél wat meer zeggen over de betrouwbaarheid. Als je Europese tonijn koopt, voorkom je overigens sowieso al dat je dolfijnen ermee benadeelt. Binnen Europa is het namelijk verboden te vissen op tonijn als er dolfijnen in de buurt zijn.

5. Fairtrade Max Havelaar

Je betaalt per product en volume een bijdrage om het logo te mogen dragen. Een volledige licensie kost je minimaal 2.000 euro per jaar. Fairtrade Max Havelaar is een Nederlands keurmerk, maar het hanteert de richtlijnen van Fairtrade International. FLO-Cert of Max Havelaar controleren of aan de vereisten voor het logo wordt voldaan. Positieve punten zijn dat als een ingrediënt of onderdeel van een product fairtrade kán zijn, dit ook móet. Andere voorwaarden lees je hier.

Onder meer koffie en cacao dragen vaak het Fairtrade-keurmerk van Max Havelaar.

Conclusie: wat zegt een keurmerk?

Dat de producent er heel veel geld voor heeft betaald en dat hun producten voldoen aan de eisen die het keurmerk stelt.

Wat maakt een keurmerk goed?

Een betrouwbaar keurmerk wordt onafhankelijk gecontroleerd. De intentie van een keurmerk zou transparantie moeten zijn – wat vindt een consument belangrijk aan een product en hoe laat je zien dat jij dit als producent ook belangrijk vindt? Als je dit nu als producent wilt laten zien (bijvoorbeeld dat je milieuvriendelijk bezig bent), kost dit je veel geld. Zijn keurmerken daarmee per definitie slecht? Nee, dat niet. Je moet alleen zelf goed opletten voor welke keurmerken je (extra) wilt betalen of niet.

Wat vind jij van keurmerken? Lees ook het rapport keurmerkenonderzoek via Gfk.