Kanker en overgewicht: is er een link?

Het Algemeen Dagblad kopte met de titel Duizenden kankerpatiënten door overgewicht. Volgens het artikel betrof het vooral vrouwen. Wat is de link tussen kanker en overgewicht?

Buikvet wordt soms al als sluipmoordenaar aangemerkt. Geldt het voor meer soorten vet?

Vet en kanker

Er zijn verschillende manieren waarop overgewicht, en dan met name het hebben van (te) veel vet, kan worden gekoppeld aan een verhoogd risico op kanker.

Vetweefsel produceert veel oestrogeen. Een teveel aan dit hormoon wordt gelinkt aan een hoger risico voor onder meer borstkanker. Dit zou verklaren waarom het vooral om vrouwen gaat die meer risico lopen – zij hebben van nature al meer oestrogeen in hun lijf. Als je tussen je 18e tot voor de overgang (vrouwen) overgewicht zou krijgen, is er een verband aangetoond tussen een verhoogd risico voor borstkanker.
Mensen met overgewicht hebben vaak ontstekingen. Dit zijn niet-acute ontstekingen die continu sluimeren en niet worden behandeld omdat ze hooguit vage klachten geven (zoals veel moe zijn en/of weinig energie hebben). Dergelijke ontstekingen worden vaak in verband gebracht met kanker.
Vetcellen produceren hormonen die celgroei kunnen stimuleren. Leptine, een hormoon dat bij mensen met (te) veel vet volop aanwezig is, is daar een voorbeeld van. Mensen met overgewicht hebben daarnaast minder adiponectin, een eiwithormoon dat celgroei juist afremt.
Het insulineniveau van mensen met overgewicht kan dermate (ver)hoog(d) zijn dat dit de ontwikkeling van bepaalde tumoren stimuleert.
Vetcellen kunnen indirect en direct effect uitoefenen op processen die tumorgroei tegengaan.
Het verouderingsproces wordt veroorzaakt door oxidatieve stress. Oxidatieve stress beschadigt het DNA. Het vermoeden bestaat dat oxidatieve stress vermeerdert bij overgewicht.

Niet alles is nog uitgebreid onderzocht, maar veel wijst erop dat de kans op kanker inderdaad groter is als je (veel) overgewicht hebt.

Koken met knoflook: knoflook werkt ontstekingsremmend.

Ongezonde levensstijl

Het artikel geeft zelf al toe dat er geen rekening is gehouden met de levensstijl van de onderzochte groep. Het verband zou dus ook gelegd kunnen worden tussen kanker en een ongezonde manier van leven. Omdat dit niet nader is onderzocht, is niet duidelijk of dit een rol speelt. Wel is door andere publicaties aangetoond dat overgewicht en procentueel meer vetweefsel hebben een verhoogd risico vormen.

Intussen wordt er nog steeds vaak gemeten met BMI. Wil je echt weten hoe je er lichamelijk voor staat, dan kun je beter door een expert een vetmeting laten doen. Dit geeft een beter beeld van je gewicht en je gezondheid. Iemand met een gezond gewicht kan bijvoorbeeld een hoog vetpercentage hebben, terwijl iemand die veel sport relatief meer spierweefsel heeft, soms in combinatie met een hoger BMI. Dit is trouwens geen excuus om een veel te hoog BMI te hebben: extreem hoge BMI’s zonder te veel vetweefsel komen doorgaans alleen voor bij topsporters.

Op naar een gezonde levensstijl: minder overgewicht en minder kans op kanker?

Kanker en overgewicht

Krijg je dan nu automatisch kanker als je te dik bent? Nee, dat is absoluut te kort door de bocht. Zowel het hebben van onder- als overgewicht brengt risico’s met zich mee. Een ongezonde levensstijl an sich geeft al bepaalde risico’s. Omgekeerd kan een gezonde levensstijl niet garanderen dat je nooit kanker krijgt. Om de kans op kanker te verkleinen loont het echter wel om op een gezond gewicht te komen.

Wat een gezond gewicht is, is voor iedereen anders – en je gewicht is een indicatie van je (on)gezondheid, geen bewijs. Zoals ik eerder al schreef duurt het een tijd voordat een gezonde levensstijl zijn vruchten afwerpt. Neem daarom de tijd. Trek in elk geval een jaar uit voor het aanleren van nieuwe gezonde gewoontes. Bevalt het? Ga er dan mee door. Bevalt het niet? Pas opnieuw enkele gewoontes aan. Vind de manier die voor jou werkt. Zo kun je straks de rest van je leven gezond eten en bewegen. Je gezonde gewicht komt dan ook vanzelf.

Bronnen: AD | PubMed (EN) | Cancer.gov (EN)